तेजपूर :
आसाम राज्यातील तेजपूर हे सोनितपुर जिल्ल्यातील शहर ब्रह्मपुत्रा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. हे शहर प्राचीन, पौराणिक कलाकृती आणि निसर्ग संपन्नतेसाठी प्रसिद्ध आहे. येथील प्राचीन कथा प्रसिद्ध आहे, ती म्हणजे बाणासुर व भगवान कृष्ण यांच्यात झालेल्या युद्धात बाणासुराच्या पराभवाच्या वेळी इतके रक्त सांडले की या शहराचं नावच “तेनपूर” पडलं.
अग्निगड :
तेजपूर येथे एक टेकडी आहे. हिंदू धर्मग्रंथांमध्ये, बाणासुराने त्याची मुलगी उषा हिला एकाकी ठेवण्यासाठी बांधलेल्या किल्ल्याचे हैं ठिकाण आहे. अशी आख्यायिका आहे की, हा किल्ला नेहमीच आगीने वेढलेला असे जेणेकरून कोणीही परवानगीशिवाय आत किंवा बाहेर जाऊ शकत नये.
उषा स्वप्नात अनिरु‌द्धच्या प्रेमात पडली, तिला हे माहित नव्हते की तो कृष्णाचा नातू आहे. तिची सोबती चित्रलेखाने उषाच्या वर्णनातून त्याचे चित्र रंगवून त्याला ओळखले. अनिरुद्ध कृष्णाचा नातू होता आणि असुर राजाची मुलगी उषा त्यामुळे त्यांच्या प्रेमाला कोणीही सहमती दिली नसती. म्हणुन ती एका रात्री पळून गेली आणि तिने तिच्या शक्तींचा वापर करून झोपेत असलेल्या अनिरु‌द्धला त्याच्या घरी घेऊन गेली. जेव्हा अनिरुद्धने डोळे उघडले आणि उषाला पाहिले तेव्हा तो लगेच प्रेमात पडला. तथापि, हे कळताच बाणासुर संतापला आणि त्याने त्याला सापांनी बांधले आणि कैद केले. तथापि, कृष्णाने त्याच्या लग्नासाठी सहमती दर्शविली होती आणि बाणासुरानेही त्यासाठी सहमती द्यावी अशी त्याची इच्छा होती.
बाणासुर हा शिवाचा महान भक्त होता .शिवाने वरदान म्हणून त्याला आणि त्याच्या संपूर्ण कुटुंबाला तेजपूरच्या प्रवेश‌द्वारांचे रक्षण करण्यास सांगितले. पण तो कृष्णाला घाबरला नाही. त्यामुळे (कृष्ण आणि त्याचे अनुयायी) आणि हर्ष (शिव आणि त्याचे अनुयायी) यांच्यात युद्ध झाले. रक्ताच्या न‌द्या वाहू लागल्या. त्यामुळे या जागेचे नाव तेजपूर (रक्ताचे शहर) पडले. दोन्ही बाजू जवळजवळ नष्ट झाल्या होत्या आणि शिव आणि कृष्ण यांच्यात अतिम युद्ध झाले, अखेर, ब्रह्मदेवाने दोघांनाही त्याला त्यांच्यामध्ये ठेवून युद्ध थांबवण्याची विनंती केली. त्यानंतर झालेल्या चर्चेत कृष्णाने शिवाला है दाखवून दिले की बाणासुर त्याच्या नातवाला कैद करून चुकीचे वागत आहे आणि त्याला आणि त्याच्या कुटुंबाला त्याचे द्वारपाल होण्यास सांगून त्याने स्वतः शिवाचाही अनादर केला आहे. शिवाने सहमती दर्शविली आणि बाणासुराला आणण्यात आले. त्याच्या जीवाच्या भीतीने तो लगेच लग्नाला तयार झाला.
अग्निगढ टेकडीवरील दगडी शिल्पे प्रेम आणि महान युद्धाची ही कहाणी दर्शवितात.
ब्रह्मपुत्रा नदी :
ब्रह्मपुत्रा नदी ही आशियामधील एक प्रमुख नदी आहे. ती हिमालय पर्वतरांगेतील तिबेटच्या बुरांग जिल्ह्यामध्ये त्सांगपो किंवा यारलुंग झांबी (यानुगत्सार) या नावाने उगम पावते. तेथून पूर्वेकडे वाहत येऊन ब्रह्मपुत्रा भारताच्या अरुणाचल प्रदेश राज्यामध्ये प्रवेश करते. अरुणाचल व आसाममधून नैऋत्य दिशेने वाहत जाऊन ब्रह्मपुत्रा बांगला देशामध्ये शिरते. बांगला देशामध्ये तिला जमुना ह्या नावाने ओळखले जाते. बांगलादेशात ब्रहमपुत्रेला प्रथम पद्‌द्मा ही गंगेपासून फुटलेली नदी व नंतर सेघना ह्या दोन प्रमुख न‌द्या मिळतात. गंगेच्या त्रिभुज प्रदेशामध्ये येऊन ब्रह्मपुत्रा बंगालच्या उपसागराला मिळते. ब्रह्मदेवाचा पुत्र असे ब्रह्मपुत्रा नदींचे नाव पडले असून हिचे नाव काहीजण बहह्मपुर असे पुल्लिंगी असल्याचे समजतात.
ब्रह्मपुत्रा नदीवर सराईघाट पुल (१९६२), कोलिया भीमोरा सेतू (१९८७) आणि ढोला-सादिया पूल (२०१४) यांसारखे अनेक पूल बांधण्यात आले आहेत.
क्रमशः
— लेखन : देवेंद्र भुजबळ.
— निर्माती : सौ अलका भुजबळ. ☎️ 9869484800.