राग वृंदावनी सारंग
वृंदावनी सारंग, ज्याला सारंग राग म्हणून देखील ओळखले जाते, हा एक हिंदुस्थानी शास्त्रीय राग आहे. त्याला वृंदाबानी सारंग असेही म्हणतात. हा राग सारंग रागांच्या श्रेणीत येतो.
वृंदावनी सारंग हा एक काफी थाट राग आहे. त्याची निर्मिती स्वामी हरिदास यांनी केली. संबंधित पौराणिक कथा अशी आहे की त्यांनी हा राग गाऊन भगवान कृष्णाला पृथ्वीवर आणले ज्याने मूर्तीचे रूप धारण केले, जी आजही मथुरेत पाहिले जाऊ शकते.
या रागात ग आणि ध या नोट्स वापरल्या जात नाहीत. ऋषभ (रे) ज्या पद्धतीने गायला आहे, ते सर्व सारंगचे वैशिष्ट्य आहे. वृंदावनी सारंगचे थाट काफीमधील वर्गीकरण विलक्षण आहे, कारण आरोहामध्ये ‘नि’ चे शुद्ध रूप वापरले जाते, तर ‘नि’ आणि ‘ग’ चे कोमल रूप हे काफी थाटचे मुख्य वैशिष्ट्य आहे. त्यामुळे त्याचा थाट खमाज म्हणून ओळखण्यात चूक होण्याची शक्यता आहे.
वेळ : दिवसाचा पहिला प्रहर सूर्योदय (सकाळी ६ ते सकाळी ९)
राग वृंदावनी सारंग वर आधारित गाणी
1) आजा भंवर सूनी डगर- चित्रपट : राणी रूपमती १९५७)
2) आजा मेरी बर्बाद मोहब्बत के सहारे- चित्रपट : अनमोल घाडी (१९४६)
3) अगर तुम मिल जाओ – फिल्म : जेहर (२००५)
4) बहुत शुक्रिया बडी मेहेरबानी – चित्रपट : एक मुसाफिर एक हसीना (१९६२)
5) घटा घनघोर घोर मोर मचाए शोर – चित्रपट : तानसेन (१९४३)
6) हाए रे हाए ये मेरे हाथ में तेरा हाथ -चित्रपट : काश्मीर की कली (१९६४)
7) जादूगर सैयां छोड़ो मोरी बैयां- चित्रपट : नागिन (1954)
8) झनन झन बाजे पायलिया -चित्रपट : राणी रूपमती (१९५७)
9) झुले में पवन के आई बहार – चित्रपट : बैजू बावरा (1952)
10) झुटी मुटी मितवा आवान बोले- चित्रपट : रुदाली (1993)
11) जोगन बन जाऊंगी सैयां तोरे कारण- फिल्म : शबाब (1954)
12) कारे कारे बादरा जारे जारे बादरा – चित्रपट : भाभी (1957)
13) मैं तो भूल चली बाबुल का देस -चित्रपट : सरस्वती चंद्र (1968)
14) मनभावन सावन आया – चित्रपट : चंद्रलेखा (१९४८)
15) प्यारा हमारा मुन्ना – चित्रपट : संसार (1951)
– संकलन : प्रिया मोडक
– संपादन : देवेंद्र भुजबळ. ☎️ 9869484800