पाऊस आणि गझल

अवघ्या सृष्टीला नवचैतन्य देणारा, आपल्या तनामनाला प्रफुल्लित करणारा असा ऋतू म्हणजे पावसाळा. अवचित आभाळ भरून येते आणि पहिला वहिला पाऊस येताच मृदगंध दरवळू लागतो, या सुगंधात मन धुंद होऊन जाते. मातीतून नवे अंकूर फुटू लागतात. याचवेळी कवीच्या मनाची कुसही उजवते आणि कविता प्रसवू लागते. म्हणूनच अशा या पावसाळ्याच्या ओल्याचिंब दिवसांत इथे तिथे अनेक साहित्यिक आणि संस्कृतिक कार्यक्रमांची रेलचेल सुरू होते आणि या कार्यक्रमांना रसिक भरभरून प्रतिसाद देऊन मनमोकळी दात देत असतात.

या पावसाळ्यातील श्रावणाचे महत्त्व वेगळेच असते. अनेक सणांनी सजलेला असा हा श्रावण ऋतू. अशाच या श्रावण महिन्याच्या सुरुवातीलाच बाहेर रिमझिम पाऊस पडत होता आणि आत म्हणजेच श्री हेमंत व सौ.मेघना साने यांच्या निवासस्थानी “पाऊस आणि गझल” हा गझलगायन आणि मुलाखतीच्या कार्यक्रमात रसिक आपादमस्तक न्हाहून निघत होतै.

सौ.मेघना साने ह्या एक सिध्दहस्त लेखिका आणि यासोबतच एक गुणी अभिनेत्री, मुलाखतकार आणि निवेदिका. अर्थात साहित्य व कला या प्रांतात लिलया वावर करणार्‍या एक यशस्वी कलावंत व लेखिका. तर त्यांचे पती हेमंत साने हे एक साहित्यप्रेमी, साहित्यनिष्ठ, गायक आणि संगीतकार .
साहित्य आणि कलाप्रांतात संगतीने प्रवास करताना आपल्या कौटुंबिक जीवनातही सोबतीने प्रवास करणारी एकमेकांच्या कलागुणांची कदर करताना अन्य साहित्यिक व कलावंतांशी तेवढ्याच निगुतीने नाती जपणारी कलासक्त जोडी. जणूकाही त्यांचा जन्मच एकमेकांसाठी झाला आहे. आणि हे फक्त लिहिण्यापुरते मर्यादित नाही, याची अनुभूती सर्व रसिक ‘याची देही याची डोळा’ घेत होते.

या अनोख्या कार्यक्रमात हेमंत साने यांनीच संगीतबध्द केलेल्या डाॅ.दिलीप पांढरपट्टे आणि प्रा.प्रतिभा सराफ यांच्या लेखणीतून उतरलेल्या गझला ऐकण्याची संधी रसिक श्रोत्यांना मिळाली.

डॉ. दिलीप पांढरपट्टे हे शासकीय सेवेत रुजू झाल्यानंतर त्यांनी शासनाच्या विविध कार्यालयांमध्ये उपजिल्हाधिकारी,
उपआयुक्त, मुख्य कार्यकारी अधिकारी, जात प्रमाणपत्र पडताळणी समितीचे अध्यक्ष आणि धुळ्याचे जिल्हाधिकारी अशा अनेक पदांवर आपले कर्तव्य पार पाडले आहे. शासनाच्या अशा प्रमुख पदांवर कर्तव्य पार पाडत असतानाही त्यांच्यातील लेखक अधिक बहरत गेला आणि त्यांनी मराठीमध्ये विपूल साहित्यनिर्मिती केली आहे. यातही त्यांच्या आवडीचा विषय म्हणजे गझल लेखन आहे.

प्रा. प्रतिभा सराफ ह्या विज्ञानाच्या प्राध्यापिका असल्या तरी त्यांनी मराठी साहित्यातील जवळजवळ सर्वच प्रकार हाताळले आहेत. तरीही त्यांचाही आवडता साहित्यप्रकार म्हणजे “गझल” हाच आहे.

सौ.मेघना साने यांनी या दोन्ही गझलकारांना निमंत्रित केले होते, त्यांचे स्वागत करताना सौ.साने यांनी “आजच्या कार्यक्रमात आपल्याच गझल गायल्या जाणार आहेत” हे गुपित जेंव्हा उघड केले, तेंव्हा दिलीप पांढरपट्टे आणि प्रतिभा सराफ यांना आश्चर्याचा सुखद धक्का बसला. आणि खुद्द गझलकारांसमवेत गझल ऐकता येईल या विचारांने रसिक श्रोतेही आनंदित झाले.

हेमंत साने यांनी मराठीतील अनेक दिग्गज गीतकारांच्या गीतांना संगीतबध्द केले आहे. या कार्यक्रमात सादर करण्यासाठी त्यांनी प्रतिभा सराफ आणि दिलीप पांढरपट्टे यांच्या काही वैशिष्ठपूर्ण गझलांची निवड केली होती आणि त्या सादर करताना एक संगती लावली होती.

डाॅ. दिलीप पांढरपट्टे यांच्या हेमंत साने यांनी गायलेल्या पहिल्याच गझलेचे शब्द होते…
“ऋतुरंग सोबतीला तरीही उदास सारे
छळतात काळजाला हळवेच भास सारे“

या गजलेत प्रियकराला हळवेच भास छळतात तरीही, दुःख देखणे आहे असे वाटू लागते.

हे सांगत असतानाच पुढे प्रतिभा सराफ यांच्या, अनुराधा आंबोळे यांनी गायलेल्या रचनेचे शब्द होते…
“उन्हे सुखाची सजली आता
पुन्हा पालवी फुटली आता”

येथे उन्हाची सुखे सजली असली तरी या प्रेमाला
नवी पालवी फुटलेली आहे .

सराफ पुढच्या गझलेत म्हणतात,
“काहीतरी मिळाले गमवून खूप काही
त्याचीच याद उरली विसरून खूप काही”

यामध्ये जरी काहीतरी हरवल्याची बोच असली तरी त्याची आठवण हेच खूप आहे, ही सकारात्मकता त्यांनी दाखविलेली आहे. ही गझल सादर करताना श्रृती पटवर्धन यांनी रसिकांनाही हेलावून सोडले.

कवी दुःखही आपलं मानतो. या दुःखाचं भांडवल न करता, या दुःखातही आपल्या सहचराला हात देतो, पांढरपट्टे म्हणतात,
“दुःखाचा पाऊस जेंव्हा घनघोर बरसला होता
मी हात तुझा तेंव्हाही हातात ठेवला होता“

ही गझल गातांना स्वतः संगीतकार हेमंत साने आणि रुचिता कांबळी यांनी रसिकांना ताल धरण्यास भाग पाडले.

यानंतर प्रतिभा सराफ यांची श्रुती पटवर्धन यांनी सादर केलेली
‘“आधीच जीत ठरते साथी बनेल आहे
मी रोज हारणारी, आयुष्य खेळ आहे“

ही गझल एक प्रातिनिधिक चित्र उभे करून गेली.
आणि शेवटी दिलीप पांढरपट्टे यांच्या
“चालला ऋतू निघून
एकदाच ये फुलून“

या हेमंत साने यांनी गायलेल्या गझलेने रसिकांना मंत्रमुग्ध केले.

या बहारदार मैफलीची सांगता झाल्यानंतर मुलाखतीचा कार्यक्रम रंगला .
याचवेळी मेघना साने यांनी दिलीप पांढरपट्टे आणि प्रतिभा सराफ यांना त्यांच्या लेखनाच्या वाटचालीबद्दल विचारल्यानंतर दोघांनीही आपण लेखन करताना कसे घडत गेलो हे स्पष्ट केले.

डाॅ. दिलीप पांढरपट्टे यांनी “सुरेश भटांकडून मिळालेला आशीर्वाद लेखनाला बळ देऊन गेला” असं म्हणून सुरेश भटांनी त्यांची कविता वाचून स्वतः भेटीस बोलावले होते हाच मोठा पुरस्कार असल्याचे नमूद केले.

प्रतिभा सराफ यांनी “या निसर्गाचं निरीक्षण केलं की, आपोआप शब्द सूचत जातात आणि त्याची कविता होते, असं म्हणून “आपण सजगपणे पाहिलं की, वेगवेगळ्या साहित्य प्रकारातून आपण व्यक्त होऊ शकतो, हे लेखनाचं गमक सांगीतलं.

सौ.मेघना साने यांनी विचारलेल्या प्रश्नांना समर्पक उत्तरे देतांना या दोन्ही मान्यवरांनी रसिकांच्या प्रश्नांनाही दिलखुलास उत्तरे दिली.

या कार्यक्रमाला अनेक निमंत्रित पाहुण्यांसह रामदास खरे,विवेक भावे,सुचित्रा साठे आणि शिवाजी गावडे हे मान्यवर आपल्या सहचर व सहचारीणींसह उपस्थित होते.

या कार्यक्रमाबद्दल एवढेच म्हणता येईल की,
“श्रावणाचे रंग सारे मैफिलीत गुंफले
आप्तईष्ट, मित्र,सखे संगीतात न्हाहले“

— लेखन : कमलाकर राऊत.
— संपादन : देवेंद्र भुजबळ.. ☎️ 9869484800