संजलची दंगल

एमटीएनएल मधील आमची सखी, प्रसिद्ध कवियत्री, लेखिका सुरेखा गावंडे, हिचे संजलची दंगल हे पुस्तक अजूनही माझ्या संग्रही आहे. सुरेखाची मुलगी संजल, हिने २० जुलैला अंतराळात झेप घेतलेल्या न्यू शेपर्ड यान लाँच निर्मितीत प्रत्यक्ष भाग घेतला ही बाब गावंडे परिवारच नव्हे तर आम्हा सर्व एमटीएनएल वासियांसाठी, महाराष्ट्रासाठीही अत्यन्त आनंदाची, अभिमानाची आहे, तशीच ती आजच्या मुलामुलींसाठी खूप प्रेरणादायी पण आहे….

कोळशेवाडी, कल्याण-पूर्व ते सातासमुद्रापलिकडे अमेरिकेत मिशिगन, शिकागो, कॕलिफोर्निया आणि आता सियाटेल असा प्रवास करणारी तरुणी म्हणजेच संजल अशोक गावंडे होय.

अमेरिकेतील सियाटेल येथील “ब्ल्यु ओरिजीन” कंपनी अंतराळासाठी नामांकित ड्रीम कंपनी म्हणून ओळखली जाते. त्या कंपनीतर्फे २० जुलै २०२१ ला न्यू शेपर्ड यान लाँच झाले.

या यानाच्या निर्मितीसाठी जी टीम निवडली त्या टीम मध्ये संजलची निवड झाली. अर्थातच या निवडीपर्यंत झालेला तिचा प्रवास खूप खडतर होता.

संजल म्हणजे अमृत. अमृतासमान गोड असणारी ही चिमुरडी कोळसेवाडीतील माॕडेल इंग्लिश हायस्कूल मध्ये दहावी पर्यत शिकली. लहानपणापासूनच तिने फर्स्ट क्लास कधीच सोडला नाही.त्या नंतर तिचे बारावी पर्यंतचे शिक्षण कल्याण येथेच बिर्ला कॉलेज मध्ये झाले. बारावीचा अभ्यास करता-करताच ती बिट्स, ऐट्रीपलई या परिक्षा देत होती. १२ वी आणि सीईटीच्या मार्कस् वर तिला वाशी येथील फादर अॕग्नेल काॕलेज मध्ये प्रवेश मिळाला.

संजलने आपली आवड ओळखून मॕकेनिकल साईड निवडली. ती एक मुलगी असून, मॕकेनिकल करणार हे योग्य नाही असे अनेकांनी तिच्या घरातील लोकांना सांगायला सुरूवात केली. संजलचे म्हणणे होते मी जर मॕकेनिकल साईड घेतली तरच मी माझे पुढचे ध्येय साध्य करु शकते. तिचा तो ठाम निर्णय होता.

संजलचे वडिल श्री अशोक गावंडे आणि आई सौ. सुरेखा गावंडे यांना संजलचा लहानपणापासूनचा अभ्यासातील कल माहिती होता. त्यांना जणू कळून चुकले होते की आपली संजल ही एक असामान्य मुलगी आहे, त्यामुळे ते मुलीच्या पाठीशी खंबीरपणे उभे राहिले. लोकलच्या तुडुंब गर्दीत कल्याण ते ठाणे आणि ठाणे ते वाशी अशा दोन ट्रेन पकडून तिचा कॉलेजचा प्रवास सुरू झाला.

२०११ ला संजलने मुंबई विद्यापीठामधून प्रथम श्रेणीत मॕकेनिकल इंजिनियर ही पदवी प्राप्त केली. हा अभ्यासक्रम पार पाडतानाच तिने जीआरई व टोफेल या कठीण परिक्षा दिल्या. त्यातही ती चांगल्या मार्काने उत्तीर्ण झाली. या सर्व परिक्षांच्या गुणांवर तिने अमेरिकेतील मिशिगन टेक युनिव्हरसिटी येथे एम एस साठी अर्ज केला.

अमेरिकेत मोठमोठी नामांकित विद्यापीठे आहेत, पण घरची परिस्थिती पाहून परवडेल असेच विद्यापीठ तिने निवडले. तिला या विद्यापीठात प्रवेशही मिळाला. व्हिसाच्या मुलाखतीत तिला तिथल्या अधिकाऱ्याने गमतीने सांगितले, तू आता ज्या विद्यापीठात शिकायला जात आहे तिथे तुला बर्फावर प्रेम करावे लागेल !

आयुष्यात कधीही जवळून विमान पाहिले नव्हते मग विमान प्रवास तर दूरच राहिला. अगदी वयाच्या २१ व्या वर्षी संजल विमानाने अमेरिकेला निघाली. यावेळी सुद्धा पोरीला अमेरिकेला इतक्या लांब कशाला पाठवता, मुलगी आहे ना मग येथेच शिक्षण द्यायचे अशी अनेक दूषणे तिच्या आई वडिलांना ऐकायला मिळाली. परंतु संजलचा आपल्या आई-वडिलांवर, आणि त्यांचा आपल्या मुलीवर पूर्ण विश्वास होता.

संजलने आणि तिच्या परिवाराने प्रथमच विमानतळ पाहिले. कोणीही बरोबर नव्हते. तिच्या उंची एव्हढ्या दोन मोठ्या बॕगा सांभाळत तिने आपल्या परिवाराचा निरोप घेतला. काळजावर दगड ठेवून, डोळ्यांतील अश्रू लपवून हसत-हसत गावंडे परिवाराने तिला आयुष्यातील पुढील प्रवासासाठी शुभेच्छा दिल्या.

नाॕर्थ अमेरिका येथे संपूर्ण बर्फाच्छादित प्रदेशात असलेल्या मिशिगन टेक युनिव्हर्सिटीत संजलचे पुढील शिक्षण सुरू झाले. चारी बाजूला बर्फच-बर्फ. पाठीवरील बॕग सांभाळत बर्फावरुन चालताना दम लागायचा, तोंडातून वाफा निघायच्या पण वेळेत काॕलेजला पोहचायचे असायचे.

परिस्थितीची जाणीव ठेवून फावल्या वेळात कॉलेज मधील कॉफी शॉप मध्ये ती काम करायची. कॉफी बनवायची, शॉपची साफसफाई करायची.स्वयंपाकाची काही जाण नसल्यामुळे जसं जेवण बनवता येईल तसं बनवायचं आणि भूख भागवायची. अशा कठिण परिस्थितीत कठोर अभ्यास करुन अखेर २०१३ मध्ये प्रथम श्रेणीत पास होवून संजलने मॕकेनिकल मध्ये मास्टर आॕफ सायन्स ही पदवी प्राप्त केली.

त्याच वर्षी संजलला विस्काॕनसिन मधील फॉन्ड्युलेक येथील मरक्यूरीं मरीन या नामंकित कंपनीत नोकरी मिळाली. बोटीचे इंजिन, बोटीचा आकार याचे डिझाईन करायचे, अनेक टीम ना मार्गदर्शन करायचे असे तिच्या कामाचे स्वरूप असयाचे. या ठिकाणी बोट चालवण्याचा सुद्धा अनुभव तिला मिळाला.

संजलला चांगली नोकरी मिळाली तर खरी परंतु तिचे लक्ष मात्र अंतराळाकडे होते. ती शांत बसणारी मुलगी नव्हती. त्यामुळे नोकरी करता-करता शनिवार-रविवारच्या सुट्टीत आराम न करता तिने विमान चालवण्याचे प्रशिक्षण चालू केले. विमान शिकण्यासाठी तिला तिचा मॕकेनिकल अभ्यासक्रम खूप उपयोगी ठरला. अखेर तिची मेहनत कामी आली. १८ जून २०१६ ला तिला वैमानिक म्हणून परवाना मिळाला आणि विमानाने ती उंच भरारी मारु लागली.

संजलला अजूनही पुढे खूप काही शिकायचे होते, खूप काही करावयाचे होते. जोडीला कोणीही नाही. कठोर परिश्रमावर एकटीच ती आपलं सामान एका जागेवरून दुसऱ्या जागेवर हलवत होती. तिचे कॕलिफोर्नियाला जाण्याचे स्वप्न होते. तशी संधी ही चालून आली.

कॕलिफोर्निया मधील आँरेज सिटी येथील टोयोटो रेसिंग डेव्हलपमेंट या नामंकित कंपनीतून तिला कॉल आला. आवश्यक सामान घेऊन विस्काॕनसिन ते कॕलिफोर्निया असा चार दिवसाचा प्रवास तिने एकटीने आपल्या गाडीने पार पाडला. टोयोटोमध्ये मॕकेनिकल डिझाईन इंजिनियर म्हणून तिने कामाला सुरूवात केली. ती रेसिंगच्या गाड्यांचे इंजिन डिझाईन करू लागली.

आजपर्यत ती इंटरव्ह्यू देत होती पण आता कंपनीसाठी ती दुसऱ्यांचे इंटरव्ह्यू घेत होती. येथे ही तिने आपले वैमानिक शिक्षण सोडले नाही. अत्यंत कठोर मेहनतीने अखेर संजलला २०१८ ला कमर्शिअल पायलटचा परवाना मिळाला. इतकेच नव्हे तर Ninety-Nines International Organisation Of Women Pilots या संस्थेची ती अध्यक्ष झाली.

संजलच्या आयुष्यात २०१८ मध्ये जॉर्डन बाऊस ही व्यक्ती आली. जॉर्डन सियाटेल येथे बोईंग कंपनीत आहेत. ते सुद्धा एक कमर्शिअल पायलट आहेत. जवळ-जवळ ९ वर्षे ते मिलीट्रीमध्ये होते. २०१९ ला संजल आणि जॉर्डन दोघेही भारतात आले. येथे त्यांचे थाटामाटात लग्न झाले. थोरा-मोठ्यांचे आशिर्वाद घेऊन ते अमेरिकेत परतले.

संजलचा आता पर्यंतचा एकटीचा प्रवास संपला.तिच्या आयुष्यात तिला पाहिजे तसा जोडीदार मिळाला. मुख्य म्हणजे तिचे दोनाचे चार हात झाले म्हणून घरातील सर्व मंडळी खूप खूश झाली.

पण संजलचा प्रवास पुढे चालूच राहिला. ती थांबली नाही. तिला तिचे स्वप्न पूर्ण करावयाचे होते. तिला ज्या संधी मिळत गेल्या त्या संधीचे तिने सोने केले. परमेश्वराच्या कृपेने, आई-वडिलांच्या आशिर्वादाने आणि तिच्या ध्येयाने, परिश्रमाने तिला पाहिजे तशी सोनेरी संधी चालून आली.

अनेक सॉफ्टवेअर, हार्डवेअर कौशल्यातपारंगत असलेल्या संजलला ब्लू ओरिजिन या तिच्या स्वप्नातील कंपनीने न्यू शेपर्ड या मिशनसाठी तिची निवड केली. ब्ल्यू ओरिजिन कंपनीचे **NEW SHEPARD**  हे पहिले मानवी अवकाश उड्डाण यशस्वीपणे पार पडले. या उड्डाणामध्ये अब्जाधीश व अॕमेझोनचे संस्थापक जेफ बेझोस, त्यांचे भाऊ मार्क बेझोस, ८२ वर्षाच्या पहिल्या वैमानिक वॕली फंक आणि १८ वर्षीय विद्यार्थी आॕलिव्हर डेमेन यांचा सहभाग होता. या यान निर्मितीच्या अभियंता टीम मध्ये संजलचा समावेश होता.

अमृतासमान अशी
ही आकाशपरी !!
संजल घेत राहा
तू उंचच-उंच भरारी…!!

तिचे लहानपणापासूनचे जे स्वप्न होते ते खऱ्या अर्थाने पूर्ण होऊ लागले.

अंतराळात २० जुलै २०२१ या दिवशी यशस्वी झेप घेतलेल्या न्यू शेपर्ड यानाच्या निर्मितीत यशस्वीपणे सहभागी झाल्याबद्दल संजलचे मनःपूर्वक अभिनंदन. तिला आणि तिच्या टीमला भरभरुन शुभेच्छा.

– अलका भुजबळ  +919869484800.