“अपर्णा काकिर्डे”
“मिसेस इंटरनॅशनल वर्ल्ड (टॅाप-५) क्राऊन होल्डर” अपर्णा ही मूळची बदलापूरची एक रंगमंच कलाकार आहे. रंगभूमी वर वावरण्यासाठी लागणारे सर्व गुण तिच्याकडे आहेत. आत्मविश्वास, सौंदर्य, अभिनय, पाठांतर हे तर आहेतच पण जबरदस्त आवडही आहे या क्षेत्राची ! म्हणूनच तिने अर्थशास्त्रात पदव्युत्तर पदवी घेतली असली तरी कलाक्षेत्र हेच कर्मक्षेत्र म्हणून निवडलं आहे.
अपर्णा अमेरिकेत २००६ साली, लग्नानंतर आली. एच्-फोर प्रवेशपत्रावर ह्या देशात आल्यामुळे, कामाची अनुमती नव्हती. म्हणून तिने टेक्सास विद्यापीठात, ज्ञानार्जनाची आवड म्हणून प्रवेश मिळवला. त्यासाठी प्रवेश परिक्षांची तयारी व अमेरिकन वाहन चालविण्याचा परवाना ह्यावर भर दिला, कारण विद्यापीठाचे महाविद्यालय राहत्या घरापासून चाळीस मिनिटे वाहतूक करून लांब होते. मग पुढे परदेशात मुलांना पाळणाघरात ठेवावे की नोकरी करावी हा धर्मसंकटात टाकणारा प्रश्न लवकरच, तिच्याही आयुष्यात आला. पण मन घट्ट करून मुलांच्या संगोपनाला तिने जास्त प्राधान्य दिलं. ज्यात अभिजात कलेची आवड जोपासताना मुलांवर होत असलेले अभिरुचींचे संस्कारही तिला जाणवले. ती सांगते, “मुलांच्या संगोपनाला प्राधान्य देऊन नोकरी न करण्याच्या कठोर निर्णयाचं, खरंखूरं समाधान मिळत होतं. आज दोन्ही मुलांनी स्वतःहूनच अभिजात संगीताची निवड केली आहे. अभिजात कलाकृतींना त्यांच्याकडून मिळणारी दाद खूप काही सांगून जाते. ह्या जोडीने लहापणापासूनच अंगवळणी पडलेले काटकसरीचे संस्कार, म्हणजेच पैसे उगीच गरज नसताना खर्च न करणे किंवा जिथे अगदी गरजच आहे तिथेच सजग राहून आणि मागेपुढे न पाहताही खर्च करणे, ह्याचा खूपच उपयोग झाला. बऱ्याचदा अर्थशास्त्रातले सिद्धांतही प्रत्यक्षात आचरणात आणले, ज्यामुळे आयुष्यात समाधान मिळून आयुष्य अजून सुकर करायला त्यांची मदत झाली. मग तो जॅान नॅशचा प्रिजनर्स डिलेमा असू दे किंवा लीन-मॅन्यूफॅक्चरींग ची सिद्ध-सूत्र असू देत. पण शेवटी “इच्छा तिथे मार्ग!” ह्या उक्तीनुसार आयुष्यातली मुल्यं तडजोडींच्या आधारावर नेमकी सापडतात ह्यात शंकाच नाही.“
सध्या दोन मुलं व नवरा ह्या कुटूंबाबरोबर अपर्णा कोलंबस (ओहायो) मध्ये राहते. तिचे विचार स्पष्ट आहेत. ती सांगते….
“दोन मुलांची जबाबदारी सोडली तर बाकी कौटुंबिक जबाबदारी नाही. त्यामुळे कलागुण जपण्यासाठी व इतर सामाजिक नातेसंबंध जपण्यासाठी अतिशय योग्य वेळ मिळू शकतो. ते ही “भिकेचे डोहाळे” किंवा “लष्कराच्या भाकऱ्या” वगैरे अशी लांछन न लागता, आयुष्यात खरंखुरं समाधान व आनंद मिळवू शकते. कारण, पुन्हा तेच, की “इच्छा असेल तर मार्ग नक्कीच सापडतो” आणि त्याबरोबरच मूल्यांची योग्य सांगड घालता आली पाहिजे. ही श्रद्धा किंवा प्रामाणिक भावना.”
भाषेबद्दल अपर्णा ला विशेष ओढ आहे. ती फ्रेंच भाषा अस्खलित बोलू शकते. त्यात तिला २००८ मध्ये अमेरिकी विद्यापिठातून, ”आऊटस्टॅंडिंग स्टुडंट इन ॲडव्हान्स्ड फ्रेन्च” हा खास पुरस्कारही मिळाला आहे. तिने काही वर्षे अमेरिकेत दर रविवारी भरणाऱ्या मराठी शाळेमध्ये मुलांना मराठी शिकवण्याच्या उपक्रमांत भाग घेतला होता. पुढाकार घेऊन काही काम करायला तिला आवडतं , म्हणूनच सध्या ती BMM पॅाडकास्ट च्या टिममध्ये काम करते आहे. आणि “गावाकडची अमेरिका” ह्या पुस्तकाच्या जवळ जवळ ८५ वाचकांशी संवाद साधून, योग्य प्रकारे संपर्कात राहून पॅाडकास्टची जबाबदारी स्विकारत आहे.
अपर्णाचा आवाजही खूप छान आहे. शास्त्रीय संगीतात तिला विशेष आवड आहे. गेली २५ वर्षे ती ग्वाल्हेर घराण्याचे शास्त्रीय गायनाचे धडे, पं. गजाननबुवा जोशी, ह्यांच्या गायकी-परिवारामधूनच घेत आहे. परदेशात वास्तव्य असताना, वेशभूषा, रंगभुषा शैली उद्योगक्षेत्राशी तिचा योगायोगानेच आणि अगदी ओघवता संबंध आला. जो रंगमंचासाठी व रूपेरी पडद्यावरचा वावर ह्या बाबींसाठी पुरकच ठरला.
२०२० साली “स्वॅग आयकॅान ॲाफ इंडिया” म्हणून एका कला-प्रतिभा-शोध- कार्यक्रमात ती विजेती म्हणून घोषित झाली. त्याबद्दल ती सांगते…
“स्वॅग आयकॅान ॲाफ इंडिया (स्पर्धा) : कोव्हिडच्या महामारीत हा एकमेव पर्याय उपलब्ध असल्याने, ही स्पर्धा संगणकीय माध्यमातून होती. स्वॅग-फाउंडेशन, ह्या खासगी व परोपकारी संस्थेमार्फत ही स्पर्धा आयोजित केलेली होती. ही स्पर्धा पाच दिवसांसाठी होती. पण त्याआधी चार महिने त्यांचं प्रशिक्षण-शिबिर होतं. जिथे तुम्हाला रंगमंचावरील वावरास पूरक म्हणून पोषक असं, कौशल्य शिकवलं जातं. ज्यात सौंदर्याची शोभायात्रा, प्रतिभाशोध (जसं की नृत्य, गायन, अभिनय वगैरे..), अभिनय कौशल्य, मॅाडेलिंग ह्याचं तंत्रशुद्ध प्रशिक्षण व त्या हिशोबानुसार लागणारी योग्य ती मानसिक धारणा व समुपदेशन, ह्याचा समावेश व भर होता. ह्या प्रशिक्षणान्ती झालेल्या स्पर्धेत विजेती घोषित झाल्यावर आत्मविश्वास वाढायलाही मदत झाली. तर एकंदरीतच आत्मसात केलेल्या नवीन कलाकौशल्याबरोबरच नवा आत्मविश्वासही, पुढील वाटचालीसाठी कामी आला.
मुंबई विद्यापीठातील नाट्यकला विभागाचे विद्यावाचस्पती डॅा. मिलिंद इनामदार यांच्याकडून अपर्णाने अभिनयाचे शास्त्रशुद्ध धडे घेतले. त्यानंतर त्यांच्याच दिग्दर्शनाखालीतिने २०२३ साली, “सोंग्या” नावाच्या एका, स्त्रीजीवन- शोषित- करणाऱ्या-प्रथेविरूद्ध (सत्यघटना!) कथानक असलेल्या चित्रपटातही, छोटी पण अत्यंत महत्त्वाची भुमिका साकारली आहे.
अपर्णाने नुकतेच Mrs. International World ह्या नामांकित आंतरराष्ट्रीय सौंदर्य स्पर्धेत भारत व अमेरिका ह्या दुहेरी राष्ट्रीय जबाबदारी असलेलं शिवधनुष्य पेललेलं आहे. यात तिला वरच्या श्रेणीतल्या पाच स्पर्धकांमधे निवडून येऊन,”बेस्ट इन टॅलेंन्ट”, “वुमन एम्पॅावरमेंट” आणि “पिपल्स चॅाईस”, हे पुरस्कार देऊन गौरविण्यात आले आहे. ती या स्पर्धेबद्दल बोलताना सांगते, “मिसेस-इंटरनॅशनल-वर्ल्ड ही एक आंतरराष्ट्रीय सौंदर्यस्पर्धा आहे. जी (फेब्रुवारी-मार्च, २०२५ मध्ये) मलेशियात (क्वालालंपूर) होती. तब्बल पंचवीस देशांमधून स्पर्धक आलेले होते. बारा दिवसांच्या वास्तव्यात, स्पर्धेची तयारी व त्यासाठी लागणारे अचूक प्रशिक्षण, हे होतं. स्पर्धेचा निकाल अर्थातच वेशभूषेला साजेशी चाल, जसं की राष्ट्रीय-पोशाख, इव्हिनिंग गाऊन इत्यादी इत्यादी, तसेच तुमच्यातली प्रतिभा व तिचे अचूक (दिलेल्या नियमावलींच्या, वेळेच्या चौकटीत वगैरे) सादरीकरण. तसेच मुलाखत सदृश, तुमच्या अंतर्मनाचा ठाव घेणारे प्रश्न व त्यातली तुमची उत्तरं, त्याबरोबरच मुलाखती दरम्यान असलेला स्रीदाक्षिण्याला साजेसा असा तुमचा एकंदरीत वावर, ज्यात तुमची वेशभूषा, केसभूषा, व रंगभूषा ह्या बाह्यसौंदर्याच्या गोष्टींचाही समावेश असतो. बाकी इतर वेळेस वेषांतरीत व वेगवेगळे तज्ञसुद्धा तुमच्या नकळत, (अगदी पहिल्या दिवसापासूनच) तुमच्या आजूबाजूला वावरत असतात.
ह्या बारा दिवसांच्या प्रशिक्षणात स्पर्धकांना श्रमदानाच्या सहलीवरही नेलं जातं, जिथे समाजातल्या तळागाळातील लोकांसाठी तुम्ही सुयोग्य असे स्त्रीदाक्षिण्याला अचूक न्याय देत कामातला उत्साह, आनंद व सहभाग कसा उपभोगतात व सरतेशेवटी समाधान व कृतज्ञता कशी प्रदान करतात किंवा तुम्ही स्वतः कसं मिळवतात ?, हे देखील न्याहाळलं जातं आणि एकंदरीतच एक स्पर्धक म्हणून तुम्ही इतर स्पर्धकांबरोबर कसे वागतात ?, ही देखील मानसिकता न्याहाळली जाते. इव्हिनिंग गाऊनमधील तुमचा (शोभायात्रेसाठी व वैयक्तिक) रंगमंचावरील वावर हा मात्र स्पर्धेच्या अंतिम निकालासाठी राखून ठेवलेला असतो. बाकी, आंतरराष्ट्रीय-स्पर्धेत तसं सहभागी होण्यासाठी राज्यस्तरीय व मग राष्ट्रीय पातळीवर स्पर्धेत उतरावं लागतं. त्यामुळे एकंदरीतच स्पर्धा, तिचं मुल्यं आणि तिची आयुष्यातल्या मुल्यांबरोबरची सांगड ह्याचे बाळकडू त्याआधीच मिळत जाते.”
हा प्रवास एकंदरीत अपर्णसाठी, तिचा सुखी व भरलेला संसार संभाळून, खूप कठीण होता. सनातनी कुटूंबातून आल्यामुळे, लहान असतांना जरी या सर्व कलागुणांचे, स्टेज वरील कार्यक्रमांचे कौतुक झाले, तरी मोठेपणी असे करू नये, असाच सूर आजूबाजूला होता. उघड विरोध नसला, तरी मनापासूनचा पाठिंबाही नव्हता. (तिच्या आईचा मात्र तिला पूर्ण पाठिंबा होता. त्यामुळे निराश न होता ती पुढे जात राहिली.) “ह्या पुरस्कारांमुळे आणि वरच्या श्रेणीतल्या पाच स्पर्धकांमधे नाव घोषित झाल्यामुळे मेहनतीचे समाधान पदरी पडल्याची भावना नक्कीच आहे.” असे ती अभिमानाने सांगते.
अपर्णाचे नाटक, तिचा शास्त्रीय नृत्याविष्कार असाच बहरू दे, ह्यासाठी तिला खूप शुभेच्छा देऊ या !
— लेखन : चित्रा मेहेंदळे.
— संपादन : देवेंद्र भुजबळ.
— निर्माती : सौ अलका भुजबळ. ☎️ 9869484800