अमेरिकेतील शिकागो येथील विठ्ठल भक्तांसाठी परवाचा दिवस पर्वणीचा ठरला. निमित्त होते, अमेरिकेत प्रथमच होत असलेल्या विठ्ठल रखुमाईच्या मूर्तींच्या स्थापनेचे.
विठ्ठल रखुमाईच्या मूर्तींच्या स्थापनेचा हा सोहळा शिकागो परिसरातील मोठ्या संख्येने आलेल्या अबालवृद्धांच्या उपस्थितीत भक्तीभावात पार पाडला.
शिकागोच्या कालीबारी मंदिरात महाराष्ट्राचे आद्य दैवत, वारकरी संप्रदायाचे कुलदैवत आणि अवघ्या विश्वाची माउली असलेल्या विठू माउलींची पारंपरिक पद्धतीने प्राणप्रतिष्ठा झाली.
विठ्ठल रखुमाईची ही मोहक मूर्ती खास पंढरपूर येथून मागवलेली आहे. विठ्ठलाची मूर्ती ३२ किलो व रखुमाईची २९ किलो वजनाची असून या दोन्ही मूर्ती तीन फूट ऊंचीच्या असून खास काळ्या पाषाणातून घडवलेल्या आहेत.
‘तुळसी हार गळा, कांसे पितांबर’ आणि ‘श्रवणी तळपती मकरकुंडले’ असे वर्णन असलेल्या या सावळया सुंदर मनोहर रूपाच्या दर्शनासाठी आसावलेल्या शिकागोतील भक्तांच्या डोळ्यांचे पारणे फिटले.
पांडुरंगाचे भक्तगण या सोहळ्यात आपल्याला भाग घेता येत आहे या भावनेने ओथंबून निघाले होते. केवढे आपले हे भाग्य आणि आपल्या पूर्वजांची पुण्याई असे समजून या कार्यक्रमात ते देहभान विसरून तल्लीन झाले होते.
मूर्ती स्थापनेनंतर, माउली झांज पथकाचा कार्यक्रम, भजन, कीर्तन, विठ्ठलाची वारी, दिंडी, आरती आणि महाप्रसाद अशा दिवसभर चाललेल्या ह्या सोहळ्यात भक्तगण रमून गेले होते.
माउली झांज पथकातील कलाकारांनी ‘माउली माउली’ या गाण्याच्या तालावर वाजणा-या झांजेने सर्व प्रेक्षकांना अगदी भारावून टाकले. हे माउलीच्या नामगर्जनेचे नृत्य अनेकांच्या मागणीमुळे भक्तांसाठी पुन्हा एकदा सादर केले गेले.
शिकागोचे हवामान खूप बेभरवशाचे असते. परवा सकाळी हिमवर्षाव होत होता, नंतर पाऊस, आणि तापमान तर शून्य डिग्री सेल्सिअसच्या जवळपास होते. दाट ढगांनी आकाश भरून गेले होते. हवामान शास्त्रज्ञांनी दिवसभर हिमवर्षाव होईल आणि ढगाळ वातावरण राहील असे वर्तविले होते. अशा हवामानात बाहेर दिंडी-वारी काढणे कठीण वाटत होते. मूर्ती स्थापना, भजने संपल्यावर, माउली झांज पथक सुरू असताना पांडुरंगाने चमत्कार केला आणि पाहता पाहता लख्ख प्रकाश आणि पडलेल्या उन्हाने सर्वांनाच उभारी आली.
संध्याकाळच्या उन्हात दिंडी व पालखी सुरू झाली. एरवी अशा वातावरणात जाड लोकरीचे पायमोजे, हिवाळी बूट आणि हिवाळीकोट घालूनच बाहेर पडणारे शिकागोचे रहिवासी पांडुरंगभक्त पायताण घातल्याविना विठ्ठलाच्या वारीत देहभान विसरून सामिल झाले. यामध्ये ३ वर्षाच्या बालकापासून तर ९० वर्षांच्या वयोवृद्धांचा समावेश होता. वारकरी नामाच्या गजरात पुढे पुढे सरकत होते. काही तुळशी वृंदावन डोक्यावर घेऊन तर काही टाळ, चिपळ्या, झांज यांच्या तालावर झेंडे उंचावत, लेझीम आणि फुगड्या खेळण्यात दंग होत होते. चेहऱ्यावरून भक्तिभाव ओसंडून वाहत होता. झांज आणि लेझीमच्या आवाजाने शरीरात एक वेगळ्याच प्रकारची ऊर्जा भरत होती.
वारी करणे व तिचा अनुभव पुढच्या पिढीला देणे हे आपले आद्य कर्तव्य आहे. वारी महाराष्ट्राचा मोठा आध्यात्मिक वारसा आहे, एक अद्भुत ऐश्वर्य आहे. आपल्या नवीन पिढीला महाराष्ट्राची संस्कृती कळावी व विठुरायाची भक्ती अनुभवता यावी म्हणून बालगोपालांसाठीही एक छोट्या आकाराची पालखी सजवली होती. ते चिमुकले भोई भक्तगण पालखी आपल्या खांद्यावर घेऊन चालले होते. विठ्ठलनामाच्या गजरामुळे कडाक्याच्या थंडीचा, अंगाला बोचणा-या वाऱ्याचा आपल्या शरीरावर कसलाच परिणाम कसा होत नाही याचा अनुभव घेत होते.
दिंडी संपल्यानंतर विठ्ठलाच्या आरतीने कार्यक्रमाची सांगता झाली. अमेरिकेत प्रथमच विठ्ठल रखुमाईच्या मूर्ती स्थापनेच्या कार्यक्रमात सहभागी झाल्याचे एक वेगळेच समाधान सर्वांच्या चेहऱ्यावर दिसत होते. महाप्रसाद मिळाल्यानंतर आपापल्या घरी जाताना देखील प्रत्येकजण ‘विठ्ठल विठ्ठल विठ्ठल’ असेच म्हणत बाहेर पडत होते.
या भक्तीमय कार्यक्रमासाठी अवधूत दाते, सुजित कुलकर्णी, प्रसाद आथणीकर, माधव गोगावले, उर्मिला दामले, संजीव कुलकर्णी, राहुल सराफ, रवी पोळ, आणि कालीबारी मंदिरातील स्वयंसेवक व महाराष्ट्र मंडळातील अनेक भक्तगण यांनी कष्ट घेतले. पण ह्या सगळ्यांच्या कष्टामागे भक्तिभाव आणि त्यांच्यावर पांडुरंगाचा वरदहस्त होता असे म्हणता येईल.
– लेखन : माधव गोगावले
– संपादन : देवेंद्र भुजबळ. +919869484800